(Những
bài Suy Niệm Và Cầu Nguyện
của
Linh Mục Nguyễn Tầm Thường, SJ.)
Sống mong đợi là sống trong thương nhớ. Nỗi nhớ càng nhiều thì
nỗi mong càng ray rứt. Mong đợi là gởi tâm hồn mình đi để tìm một tâm hồn. Là
sống ở đây, nhưng vẫn không là sống thực. Một phần đời nào đó đã mất. Ở rất xa.
Lịch sử cứu rỗi là lịch sử mong đợi. "Trời cao hãy đổ
sương xuống và ngàn mây hãy mưa vị cứu tinh". Dân Chúa đã mong đợi ân tình
cứu rỗi. Ðấng Thiên Sai đã đến. Con người không chấp nhận. Ðóng đinh Ngài trên
thập giá. Con người đã bỏ đường đến cứu độ. Ði xa. Và bây giờ, đến lượt Thiên
Chúa mong chờ, Ngài đợi tôi trở về. Một phần đời nào đó đã mất. Ở rất xa.
Câu chuyện "Người Con Hoang Ðàng" trong Tin Mừng
Luca đã diễn tả trung thực hình ảnh mong đợi của Cha. Người con đi hoang nhưng
người con đã trở về. Như thế, có thể gọi dụ ngôn là câu chuyện "Người Con
Trở Về". Dù người con trở về hay người con đi hoang thì tình thương của
Cha vẫn không thay đổi. Bởi đó, tôi thích đặt tên cho dụ ngôn là "Nỗi Mong
Của Cha". Vì nói đến mong đợi là nói đến tình thương.
Người con đến nói với cha mình: "Xin cha ban cho con phần
gia sản thuộc về con!" Nhìn con ra đi. Nhìn trời cao. Sợ có mây đen đem
mưa gió. Cha nguyện xin cho mưa bão đừng đến. Cha mong cho bầu trời cứ nắng
bình yên để đời con mình có một tương lai. Ra đi rồi, cha ở lại thao thức không
biết con mình ra sao. Một phần đời đã mất. Ở rất xa.
"Ðã bao lần Ta như gà mẹ muốn tụ họp con cái lại dưới
cánh nhưng chúng chẳng nghe" (Mt 23,37). Ðây là tình thương của Chúa muốn
tâm sự với con người. Càng thương bao nhiêu, khi mất càng buồn. Càng thương bao
nhiêu, khi xa càng nhớ. Càng nhớ thì tâm hồn người nhớ càng gần người mình nhớ.
Chỉ có kẻ ra đi là ơ hờ. "Cho dù mẹ có quên con thì Ta vẫn chẳng nguôi
lòng nhớ thương ngươi" (Is 49,15). Ðây là trái tim của Chúa đối với tôi.
Mong đợi là dấu âm thầm nói: tôi nhớ. Có thương thì mới nhớ.
Khi Chúa muốn tôi trở về là dấu chỉ Chúa nói: cha thương con. Câu chuyện
"Người Cha Mong Con Trở Về" (Lc 15,11-31), diễn tả tuyệt vời tình
thương này:
Nó còn ở đàng xa thì cha nó đã thấy nó, và ông chạnh lòng
thương: chạy lại ông bá lấy cổ nó mà hôn lấy hôn để. Người con mới nói với ông:
Thưa cha, con đã trót phạm tội nghịch với Trời và trước mặt cha, con không còn
xứng đáng gọi là con cha nữa! Nhưng cha nó đã nói cùng đầy tớ: Mau mau! đem áo
thượng hạng mà mặc cho nó; hãy xỏ nhẫn vào tay nó; và giầy vào chân nó; rồi đem
con bò tơ này mà hạ đi! Ta phải ăn mừng mới được vì nay con ta đây: nó đã chết
mà lại hoàn sinh, đã mất mà lại tìm thấy được. Và người ta mở tiệc ăn khao.
*
* *
Phân tích đoạn văn trên đây ta sẽ thấy tình thương của Chúa
ướp vào từng lời, từng chữ, là tha thiết vô cùng.
- ... nó còn đàng xa thì cha nó đã thấy nó. Câu chuyện không
nói rõ là bao nhiêu năm trời người con đã xa nhà. Nhưng cho dù năm tháng có
lâu, cho dù phương trời có xa. Cho dù thân xác có đổi thay. Khi thấy bóng con
là nhận ra ngay. Lời văn nhấn mạnh là "nó còn ở đàng xa". Còn xa thì
bóng hình còn mờ. Mờ thì khó nhận diện. Nhưng thấy con là cha nhận ra ngay!
- ... và ông chạnh lòng thương. Mong đợi là ngôn ngữ của
thương nhớ. Tiếng "chạnh lòng thương" ở đây là lời phiên dịch tình
thương thành xúc động. Là cụ thể hóa tình thương thành tiếng khóc. Là muốn kéo
vô hình thành hữu hình. Là một thứ vỡ òa của thương mến nội tại trong tâm hồn
ra bên ngoài. Xúc động vì gặp lại con, hay chạnh lòng trắc ẩn khi thấy con tiều
tụy vì con "phải ăn bám dân trong vùng, và người ta đã sai nó ra đồng chăn
heo", thì cũng là động lực đến từ trái tim giàu lòng thương xót, thì cũng
là tình thương bật nở sau bao ngày cưu mang ẩn kín.
- ... ông chạy lại. Người ta chỉ chạy khi vội vàng. Chạy khi
không có thì giờ. Chạy là muốn rút ngắn. Chạy là bị thúc đẩy bởi một động lực
rất mạnh. Chạy thì ít an toàn hơn đi thong thả. Biết ít an toàn mà cha già vẫn
chạy là liều chấp nhận một thiệt thòi có thể xẩy đến cho mình. Không ai có thể
suy nghĩ, tính toán, sáng tác trong lúc chạy. Càng chạy nhanh thì càng mất đi
hình ảnh bên cạnh. Chạy thì quên hết những gì chung quanh để chỉ còn một mục
tiêu duy nhất đang nhắm tới. Cha già đã quên hết mọi sự, trước mặt chỉ thấy
con. Chạy là muốn rút ngắn thời gian mong nhớ.
- ... ông bá lấy cổ nó mà hôn lấy hôn để. Cái hôn của Yuđa
lạnh lùng bao nhiêu, thì cái hôn của người cha già tha thiết bấy nhiêu. Ít khi
nào Phúc Âm kể chi tiết như ở đây. Cái hôn của người cha như vội vàng, hối hả,
như sợ sắp mất, như một trông đợi vô cùng.
- người con nói: trước mặt cha con không xứng đáng gọi là con
cha nữa. Nhưng cha nói cùng đầy tớ... Nói nhưng có nghĩa là muốn nói ngược lại.
Nói nhưng có nghĩa là bảo người nghe đừng theo ý riêng mình mà hãy theo ý của
người nói. Trong kinh nghiệm sống, ta hãy thấy hạnh phúc hay đau khổ nhiều khi
hệ tại có một chữ nhưng. Người con muốn nhắc cho cha cái quá khứ lầm lỗi
của mình. Nhưng cha chẳng quan tâm. Vì trong mong đợi là có tha thứ rồi.
Trong câu chuyện này, người cha không hề nhắc đến tội của con.
Chính lúc người con muốn cha nhận lời xin lỗi của mình, cha cũng không muốn
nhận. Ông gạt đi. Ông muốn quên hẳn. Ðây là thái độ của Chúa đối với tôi. Trong
trái tim Chúa chỉ có tình thương chứ không có trí nhớ về tội. Những đau khổ gây
ra bởi tội của tôi chỉ là tôi tự xa cách tình thương. Người con đi hoang phải
chăn heo và "ước gì có thể lấy rau heo mà ăn cho đầy bụng nhưng cũng chẳng
có ai cho". Ðau khổ này không phải là hình phạt của cha, mà chỉ là người
con không muốn ở với sự giàu có của cha mình.
- ... ông nói cùng đầy tớ: mau mau đem áo. Nói mau mau là nói
đến gấp rút. Khi truyền cho một người làm việc mau mau có nghĩa là việc đó rất
quan trọng, rất cần. Một việc phải làm mau mau là việc muốn có kết quả ngay.
mau mau là hành động đang bị hối dục. Toàn thể mạch văn của câu truyện đều diễn
tả sự nóng lòng mong con trở về. Thấy con về thì cha già chạy vội vàng. thấy
con rách rưới thì sai gia nhân mau mau lấy áo.
- mau mau lên đem áo thượng hạng mà mặc cho nó. Áo thượng hạng
là áo quý. Những gì quý thì gìn giữ cẩn thận. Không ai mặc áo thượng hạng để đi
làm. Người ta mặc áo thượng hạng trong tiệc mời, trong nghi lễ. Bởi đó, nếu ông
chỉ bảo gia nhân về nhà lấy áo, chắc chắn họ không lấy áo quý. Mặc áo thượng
hạng ở khung cảnh này hoàn toàn không thích hợp. Người con mới ở phương xa về,
phải chăn heo mà sống, đói rách, đau ốm, tóc tai dơ bẩn vì bụi đường. Mặc áo
thượng hạng ở đây coi như dị đời. Theo thường tình, ông phải đợi con về nhà,
tắm rửa, chuẩn bị kỹ càng cho bữa tiệc ăn khao đã, rồi bấy giờ mới mặc áo quý.
Nhưng cha già quá lính quýnh, ông không biết làm sao giữ được hạnh phúc trong
tim ông. Ông nghĩ gì nói vậy chứ không cần xét rằng mặc áo thượng hạng lúc này
chẳng thích hợp với hoàn cảnh. Ông không dùng lý trí để phân tích hoàn cảnh,
nhưng chỉ nghe tiếng nói của tình thương. Tất cả hành đông ở đây đều là hành
động muốn đốt cháy thời gian vì đã mong nhớ quá lâu. Ðã chờ đợi quá dài. Ông
"chạy hối hả", ông "bá lấy cổ", ông "hôn lấy hôn
để", ông truyền lệnh "mau mau".
- ... hãy xỏ nhẫn vào tay nó. Có thể cần áo lành để thay áo đã
dơ bẩn, nhưng nhẫn, thực sự chưa cần để đeo. Người ta đeo nhẫn trong ngày cưới,
trong ngày giao ước. Tất cả đều xẩy ra trong nghi thức trang trọng, có trầm
hương, nhạc khúc. Vì sao cha già không đợi cho con về nhà rồi hãy đeo nhẫn, có
muộn màng gì? Nếu nhẫn là biểu tượng của quyền thừa hưởng gia tài, thì chỉ còn
một khúc đường ngắn nữa, có muộn màng gì mà không đợi?
- ... và xỏ giầy vào chân nó. Ðã bao năm dong duổi tha phương
cầu thực. Ðã bao đoạn đường đi qua trong đời. Người con đã đi chân trần. Chỉ
còn một khúc đường ngắn là tới nơi. Có cần thiết gì phải đi giầy? Nếu chân trần
là biểu tượng của kẻ nghèo thì chỉ còn một khúc đường ngắn là tới nhà, là có
gia nghiệp của cha. Có lâu lắc gì mà không chờ?
Ta phải ăn mừng mới được!
Và người ta mở tiệc ăn khao!
*
* *
Lạy Chúa, con đã được nghe rất nhiều là Chúa phạt những người
tội lỗi, hơn là được nghe nói về tình thương của Chúa. Ðể rồi, nói đến Chúa là
con nghĩ đến một vị quan tòa. Nhìn Chúa kính sợ hơn là dám đến gần. Có ngờ đâu,
Chúa mong con đến bên để kể cho con nghe những câu chuyện về lòng thương xót
của Chúa, để chữa lành vết thương của tâm hồn, để nói cho con nghe về hạnh
phúc, để chỉ cho con thấy vẻ đẹp của cuộc sống.
Xin cho con được nhìn Chúa với tình thương.
Trong câu chuyện dụ ngôn Chúa kể, khi thấy đứa con trở về, cha
già chạy vội vã đón con. Cha tha thứ lỗi lầm trước khi con tự thú. Giữa cha mẹ
với con cái, muốn được tha thì phải xin lỗi. Có khi xin lỗi cũng chẳng được
tha. Chúa thì lại tha trước khi xin lỗi. Xin cho con biết hối hận vì đã bao lần
con chẳng để ý đến lòng nhân từ của Chúa.
Lạy Chúa, người con trở về đã được mặc áo quý, đeo nhẫn với
quyền thừa hưởng gia nghiệp. Cha già đã giết bò tơ ăn mừng. Hình ảnh mô tả như
một đại tiệc để mừng sự thành công, vinh quang của một người con đã học hành
thành tài, đỗ đạt vinh hiển, nay về quê làm rạng danh công ơn của cha mẹ.
Lạy Chúa, chỉ có việc con lên đường trở về mà Chúa hạnh phúc
như vậy sao?