Một phó tế chuyển tiếp thường sẽ trở thành một linh mục, trong khi các phó tế vĩnh viễn thường thì không.
Có hai cách để hoàn thành chức phó tế trong Giáo hội Công giáo. Một cách là phó tế “chuyển tiếp” và cách kia là phó tế “vĩnh viễn.”
Đôi khi giám mục sẽ tấn phong cả phó tế chuyển tiếp và phó tế vĩnh viễn vào cùng một buổi lễ, điều này có thể gây khó khăn cho sự phân biệt.
Trước hết, Hội đồng Giám mục Công giáo Hoa Kỳ đưa ra một định nghĩa ngắn gọn về một phó tế và vai trò cụ thể của ông trong Giáo hội.
“Một phó tế là một thừa tác viên được Giáo hội Công giáo phong chức. Có ba nhóm, hay ‘chức’ của các thừa tác viên được phong chức trong Giáo hội: giám mục, linh mục đoàn và phó tế. Các phó tế được truyền chức như một dấu chỉ bí tích cho Giáo hội và cho thế giới của Đức Kitô, Đấng đã đến ‘để phục vụ chứ không phải để được phục vụ.’ Toàn thể Giáo hội được Đức Kitô mời gọi để phục vụ, và phó tế, nhờ sự truyền chức bí tích và thông qua những tác vụ khác nhau của mình, là để trở thành một tôi tớ trong một Giáo hội-tôi tớ.”
Phó tế là “chức” đầu tiên trong Thánh chức, và đối với những người được gọi lên hàng tư tế, đó là chức đầu tiên mà họ nhận được.
Tất cả những người đàn ông trên đường đến với chức tư tế, trước tiên phải được phong chức phó tế. Đây được gọi là chức phó tế “chuyển tiếp,” bởi vì nó đánh dấu sự chuyển đổi sang chức linh mục.
Tuy nhiên, không phải tất cả các phó tế đều trở thành linh mục.
Một số người được Thiên Chúa mời gọi để phục vụ Giáo Hội theo cách không liên quan đến chức tư tế. Chức phó tế vĩnh viễn này là một thừa tác vụ phục vụ, cả về mặt nghi lễ (chủ yếu thông qua việc rao giảng, hoạt động như một thừa tác viên bình thường của việc rước lễ, và cử hành các nghi thức rửa tội và cử hành trong đám cưới và đám tang được tổ chức ngoài Thánh Lễ), và trong nhiều nghi thức phục vụ đời sống của giáo xứ và giáo phận. Những người đàn ông đã lập gia đình có thể được phong chức phó tế vĩnh viễn.
Trong trường hợp này, các phó tế vĩnh viễn sẽ mãi là phó tế, mặc dù trong một số trường hợp hiếm hoi (thường là sau khi người phối ngẫu qua đời), họ có thể được truyền chức linh mục nếu giám mục cho phép đặc biệt.
Ơn gọi làm phó tế vĩnh viễn là một lời mời gọi đặc biệt trong Giáo hội và vẫn là một nguồn ân sủng mãnh liệt cho những ai muốn phục vụ Giáo hội mà không trở thành linh mục.
Jos. Tú Nạc, Nguyễn Minh Sơn