BÀI GIÁO LÝ VỀ NGÀY LỄ ĐỨC MARIA, MẸ THIÊN CHÚA

ĐỨC GIÁO HOÀNG BÊNÊĐICTÔ XVI
Lm. Toma -Thiện Hưng chuyển dịch

Anh chị em thân mến,

 Có một công thức chúc phúc lành trong sách Dân số như sau: " Nguyện xin Đức Chúa chúc phúc và ghé mắt nhìn anh (em)!" (Ds 6, 24-26). Với những từ ngữ này, chúng ta lại nghe một lần nữa trong phụng vụ ngày đầu tiên của năm mới. Cha muốn bày tỏ những lời chúc chân thành đến tất cả các con có mặt tại đây và tất cả những ai trong thời gian lễ Noel đã bày tỏ với cha những chứng tá của lòng quí mến, gần gũi thiêng liêng.

Hôm qua, chúng ta đã cử hành lễ trọng kính Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa. Tước hiệu "Mẹ Thiên Chúa" (Theotokos) được công đồng Ephêsô (431) công bố chính thức trong một hoàn cảnh của những cuộc tranh luận sôi nổi về bản thân Đức Kitô. Tuy nhiên, tước hiệu này đã được dân kitô giáo công nhận được bày tỏ qua lòng sùng mộ dành cho Đức Mẹ vào đầu thế kỷ thứ III. Với tước hiệu này, chúng ta phải nhấn mạnh rằng Đức Kitô là Thiên Chúa và Ngài đã thật sự được sinh ra làm người thật bởi Đức Maria. Vì thế công đồng cũng muốn bảo vệ sự hợp nhất bản tính của Thiên Chúa thật và của con người thật. Thật vậy, ngay cả khi cuộc tranh luận có vẻ nghiêng chiều về Đức Maria, nhưng trong bản chất lại liên quan đến người con của Mẹ. Để bảo vệ sự toàn vẹn nhân tính của Đức Giêsu, một vài vị giáo phụ đã đề nghị một tước hiệu giảm nhẹ hơn: thay vì là Theotokos, các ngài đề nghị là Christotokos, "Mẹ Chúa Kitô". Việc này được coi như một đe doạ đến giáo lý về sự hiệp nhất toàn vẹn của thiên tính và nhân tính của Đức Kitô. Cho nên, sau một thời gian dài tranh luận, công đồng Ephêsô năm 431 đã long trọng tuyên tín: một mặt, sự hiệp nhất của hai bản tính: thiên tính và nhân tính trong con người của Con Thiên Chúa (x. DS, số 250) và mặt khác, Đức Maria thật sự là Theotokos, Mẹ Thiên Chúa (ibid, số 251).

Sau công đồng, người ta ghi nhận một sự bùng phát về lòng sùng kính Đức Maria và nhiều thánh đường được xây dựng để dâng kính Mẹ Thiên Chúa. Trong số đó có Vương cung thánh đường Đức Bà Cả ở Roma. Giáo lý về Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa một lần nữa được công đồng Chalcêdoine (451) khẳng định khi xác quyết: Đức Kitô là "Thiên Chúa thật và là người thật [...] được sinh bởi Đức Maria, Trinh nữ và Mẹ Thiên Chúa trong nhân tính của Ngài, cho chúng ta và cho ơn cứu độ của chúng ta" (DS, số 301). Như chúng ta đã biết, công đồng Vaticanô II đã lấy lại giáo lý về Đức Maria, tái khẳng định vai trò mẫu tử thiên linh của Mẹ, trong chương VIII của Hiến Chế tín lý về Giáo hội "Lumen Gentium". Chương này có tựa đề " Đức Trinh Nữ Maria, Mẹ Thiên Chúa trong mầu nhiệm Chúa Kitô và Giáo hội".

Tước hiệu Mẹ Thiên Chúa liên hệ chặt chẽ với những ngày lễ trong mùa Giáng sinh, là một tước hiệu nền tảng mà cộng đoàn tín hữu tôn kính, có thể nói là ngay từ đầu dành cho Đức Thánh trinh nữ Maria. Điều này diễn tả rõ ràng sứ vụ của Đức Mẹ trong lịch sử cứu độ. Tất cả các tước hiệu khác dành cho Đức Maria tìm thấy nền tảng trong ơn gọi của Mẹ để trở nên Mẹ Đấng Cứu Thế; Mẹ là thụ tạo tuyển chọn của Thiên Chúa để thực hiện chương trình cứu độ, mà trọng tâm là mầu nhiệm Nhập thể của Ngôi Lời Thiên Chúa. Trong những ngày lễ này, chúng ta ngừng lại chiêm ngắm nơi hang đá Giáng sinh. Nơi hang đá chúng ta thấy Mẹ Maria trao Chúa Hài đồng cho những ai đến chiêm ngắm và thờ lạy Đấng Cứu thế: các mục đồng, những người nghèo ở Bêlem, những nhà chiêm tinh đến từ Phương Đông. Về sau, khi mừng lễ "Dâng Chúa Giêsu trong Đền thánh" vào ngày 02/02, sẽ có ông Simêon và nữ tiên tri Anna đón ẵm Hài nhi Giêsu từ tay Đức Mẹ và tôn thờ Ngài. Lòng tôn kính của dân Kitô giáo luôn luôn coi việc giáng sinh của Đức Giêsu và vai trò mẫu tử thiên linh là hai mặt của cùng một mầu nhiệm Nhập thể của Ngôi Lời Thiên Chúa và không bao giờ cho rằng việc Giáng sinh như một sự kiện của quá khứ. Chúng ta là những "người đồng thời" với Simêon, Anna, chúng ta tiến bước với họ trong lòng tràn đầy niềm vui vì Thiên Chúa đã muốn là Thiên Chúa ở cùng chúng ta và có một người mẹ và người là mẹ của chúng ta.

Tất cả những tước hiệu khác của Đức Mẹ xuất phát từ tước hiệu nền tảng là "Mẹ Thiên Chúa" mà Giáo hội tôn kính Mẹ. Chúng ta nhớ đặc biệt đến tước hiệu "Vô nhiễm nguyên tội", có nghĩa là Đức Maria được Thiên Chúa gìn giữ cho khỏi tội lỗi ngay từ ngày tượng thai: Đức Maria được bảo vệ khỏi mọi vết nhơ tội lỗi vì ngài trở thành Mẹ Đấng Cứu thế. Điều này cũng đúng với đặc ân "Hồn xác lên trời": Mẹ là người đã sinh ra Đấng Cứu thế thì không thể bị hư nát do tội lỗi. Và chúng ta biết rằng tất cả những đặc ân này được ban cho Mẹ không phải để Mẹ xa cách chúng ta, nhưng trái lại để làm cho gần với chúng ta. Thật vậy, hoàn toàn thuộc về Thiên Chúa, người Nữ này nên thật gần gũi với chúng ta và giúp chúng ta như người mẹ và người chị em. Vị trí duy nhất và đặc biệt của Đức Maria trong lòng cộng đoàn tín hữu nảy sinh từ ơn gọi nền tảng là trở nên Mẹ Đấng Cứu thế. Trong tư cách đó, Đức Maria cũng là Mẹ của Thân thể mầu nhiệm Chúa Kitô là Giáo hội. Vì thế, trong công đồng chung Vatican 2, ngày 21-11-1964, Đức Giáo Hoàng Phaolô 6 đã long trọng dành cho Đức Maria tước hiệu "Mẹ Giáo Hội".

Vì Đức Maria là Mẹ Giáo hội, Đức Trinh nữ cũng là Mẹ của mỗi người chúng ta là thành viên của Thân thể mầu nhiệm Chúa Kitô. Từ thập giá, Chúa Giêsu đã phó thác Mẹ cho mỗi môn đệ của Ngài, và đồng thời Chúa phó thác mỗi môn đệ cho tình thương của Mẹ Ngài. Thánh sử Gioan kết thúc bài trình thuật ngắn, xúc tích, bằng những lời này: ”Từ lúc đó, người môn đệ đưa Mẹ về nhà mình” (Ga 19,27). Đây là bản dịch Hy lạp: "èis tà ìdia", người môn đệ đón nhận Mẹ vào trong thực tại, trong cuộc sống của mình, trở nên thành phần đời sống của Mẹ và hai cuộc sống thấu nhập vào nhau; đây là cách đón nhận Mẹ (èis tà ìdia) trong cuộc sống của vị tông đồ và đó chính là di chúc của Chúa. Như thế, trong giây phút tột đỉnh chu toàn sứ mạng cứu thế, Chúa Giêsu để lại Mẹ Ngài, Đức Trinh Nữ Maria, cho mỗi người trong các môn đệ của Chúa, như gia sản quí giá.

Anh chị em thân mến, trong những ngày đầu năm, chúng ta được mời gọi đặc biệt để ý đến tầm quan trọng sự hiện diện của Đức Trinh Nữ Maria trong đời sống Giáo Hội và trong đời sống bản thân của chúng ta. Hãy tín thác vào Mẹ để Mẹ hướng dẫn bước đường của chúng ta trong năm mới này, mà Chúa vừa cho chúng ta bước vào và để Mẹ giúp chúng ta trở nên những người bạn thân thiết của Con Mẹ và trở nên những người can đảm của Vương quốc của Ngài trong thế giới. Đó là Vương quốc của ánh sáng và chân lý.

Chúc mừng Năm mới! Đó là lời chúc của Cha muốn gởi đến tất cả chúng con và những người thân của chúng con đang hiện diện nơi đây trong cuộc gặp gỡ thứ tư hàng tuần đầu tiên trong năm 2008 này. Ước gì năm mới bắt đầu với Đức Trinh nữ Maria làm cho chúng ta cảm thấy một cách sống động hơn nữa sự hiện diện từ mẫu của Mẹ; nhờ được Mẹ nâng đỡ và an ủi như thế, chúng ta có thể chiêm ngưỡng, với cái nhìn mới mẻ, tôn nhan Chúa Giêsu Con của Mẹ, và quyết liệt tiến bước trên con đường thiện hảo.